Din ve Sosyal Değişim

Sosyal değişme; zaman içinde bir toplumda gözlenebilen ve toplumun sosyal yapısı ve teşkilatını etkileyen değişiklik olarak tarif edilmiştir. Toplumun önemli özelliklerinden biri değişmedir.

Din ve fıkıh alanı sosyal değişmeye uygun olarak sürekli kendini yeniler. İhtiyaçlara cevap verebilmesi bu esnekliğine bağlıdır. Yeni sorunlara dini çözümler üretmek gerekir. İslam tarihi boyunca ictihad çalışmaları bu gerçeğin bir sonucudur.

“Eşyada asıl olan ibahadır” ilkesi bu sahada da geçerlidir. Haramların belirlenmiş olması, helallerin geniş bir alan kaplaması gerçeği, yeni gelişmeleri İslam’a göre değerlendirmede kolaylık sağlar. Her yeni durum İslam’ın temel ilkelerine aykırı olmadıkça mübah sayılır. Organ nakli, tüp bebek uygulamaları ve yeni iletişim araçlarına kadar pek çok yeni konu; yeniden fıkıh bilimcilerince ele alınmıştır. Yeni içtihat ve çözümleri beraberinde getirmiştir.

Dinin sabiteleri ve değişkenleri: İslam dininin değişen hükümleri yanında, değişmez ilkeleri de vardır. Bunlar akideler yani inanç esasları, ibadetler ve ahlak ilkeleridir. Şüphesiz bunlar değişmez. Değişkenler ise muamelat denilen insan toplum ilişkilerine dair kurallar ve cezalardır (ukubat). Bu alanlarda, temel ilkelerden hareketle yeni hükümler getirilir.

Ünite Bilgilendirme

• Sosyal değişme; bir toplumda sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal alanlardaki değişimdir.
• Dinin hükümleri insan içindir. İslam’da toplum yararının gözetilmesi esastır. Bu ilke aynı zamanda sosyal değişmeye uygun olarak çözüm arayışını beraberinde getirir.