İslam Ahlakının Konusu, Gayesi ve Kaynakları

Ahlak; huy, seciye, insanın manevi yönünü oluşturan özellikleri gibi anlamlara gelir.

Ahlak; insanın huy, karakter ve davranışlarını içeren; her insanda olumlu veya olumsuz var olan bir özellik ve bunların etkisiyle ortaya koyduğu iradeli davranışlardır.

İslam ahlakı; Kur’an ve sünnetin ortaya koyduğu ilkeleri esas alan ahlak anlayışıdır. İslam ahlakının temeli Kur’an’ı Kerim, konusu insanın düşünce ve davranışlarıdır.

İslam ahlakının konusu

İyi ve kötü davranışların ne olduğudur. İnsanda akıl ve iradenin bulunması, ondaki ahlaki yükümlülüğünün temelidir.

İslam ahlakının gayesi

Güzel huy ve davranışları insanlara kazandırmaktır. Ahsen-i takvim yani en güzel biçimde yaratılmış olan insanın, bu yaratılışına uygun yaşamasını sağlamaktır. İnsanda yaratılışta var olan iyi duygu ve düşüncelerin; ailevi, toplumsal terbiye yoluyla ortaya çıkarılmasıdır. İslam ahlakı, iyi ve kötü davranışlar hakkında bilgiler verir, ilkeler ortaya koyar. Böylece insanı doğruya ve iyiye yönlendirmeyi, insanlar arası ilişkileri huzur içinde yürütmeyi amaçlar.

İslam ahlakı;

• İnsan davranışlarının değerini, ölçüsünü ve kaynağını araştırır.
• İyi davranışları yapmayı, kötü davranışları terk etmeyi konu edinir.
• İnsanın sorumluluklarını belirtir ve hatırlatır.
• İnsan davranışlarının sonuçlarını araştırır, sonuç odaklı ele alır.

İslam ahlakının kaynağı

İslam ahlakının iki temel kaynağı vardır. Bunlar Kur’an ve Hz. Muhammed’in (s.a.v.) söz ve davranışları olan sünnettir. İslam ahlakı akıl yoluyla bu iki temel kaynaktan çıkarılan hükümlere dayanır. Ahlaki ilkelerin kaynağı din gibi kutsal bir yere dayanmadıkça, bağlayıcılığı zayıflar. Her toplumda ahlakın temeli dindir.

Ahlak ve Terbiye İlişkisi

Terbiye; yol göstermek, yardım etmek ve ıslah etmek gibi anlamlara gelir. Amaçlanan davranışları eğitim ve örnek olma yoluyla kazandırma faaliyetidir. Allah’ın terbiye eden anlamında “Rab” ismiyle alakalıdır.

Ahlak, eğitim ve örneklik yoluyla değişebilen bir özelliğe sahiptir. İnsanın sorumlu olması, ahlakının eğitim yoluyla ve iradi bir tutumla değişebileceğin de işaretidir. Güzel ahlakın kazandırılabilmesi için ahlaki eğitim vazgeçilmez değerdedir. Bu tür çalışmalara terbiye denir. Ahlakla terbiye arasında yakın bir ilişki vardır.

Peygamberlerin gönderiliş gayelerinde biri, güzel ahlakı yerleştirmektir. İnsanlar İslam ahlakının öngördüğü terbiye yoluyla, yaratılışında var olan güzel meziyetlere yönelmiş olur. Ahlaki gelişim; kişinin kendi iradesi yanında bilinçli eğitimi ve bazı prensipleri gerektirir. Aileye ve devlete büyük görevler düşer.

Ünite Bilgilendirme

·                İnsanın duygu, düşünce ve davranışları, kaynağı ya da sonuçları itibariyle iyi veya kötü bir değer ifade eder. Varlıklar içinde düşünce ve davranışları bu şekilde değer ifade eden tek varlık insandır.  Diğer varlıkların akıl ve iradesi olmadığı için ahlakları da yoktur.

·                İnsan iyi ya da kötü davranışlar ortaya koyabilen bir varlıktır. Allah Kur’an’da iyi ve kötüyü tarif etmiş, bunlara ait örnekler vererek tercihi insana bırakmıştır. İslam ahlakında iyi ve kötü, dini emirlerine uymak veya uymamakla ilgilidir. Böylece dinin emir ve yasakları İslam ahlakının konusunu oluşturur.

·                “Ümmetlere kendi içlerinden onlara ayetleri okuyacak, onları arındıracak, kitabı ve hikmeti öğretecek bir elçi gönderen O’dur”,  ayeti terbiyenin rolüne işaret etmektedir.” (Cuma suresi, 2.)

SAYFA TESTİ:

Kur’an, insanlara neyin iyi neyin kötü olduğunu, Allah katında davranışlarımızın değerinin ne olduğunu açıklar. Sünnet ise Kur’an’ın açıklamalarının Peygamberimiz ‘in hayatıyla nasıl uygulanacağını gösterir. İslam ahlakı, Kur’an’a, sünnete ve akıl yoluyla bu ikisinden çıkarılan hükümlere dayanır. İslam’da dinî emirlerle ahlaki sorumluluklar kaynakları itibariyle ortaktır. Namaz, oruç ve zekât nasıl dinî birer sorumluluk ise insanın kendisine, ailesine ve yaşadığı çevreye dair sorumlulukları da aynı kaynaktan beslenmektedir.

Parçada aşağıdakilerden hangisi hakkında bilgi verilmiştir?

A)        İslam ahlakının ana gayesi

B)        İslam ahlakının ana konusu

C)        İslam ahlakının temel kaynakları

D)        İslam ahlakının tarifi

E)        İslam ahlakının akli yönü